Umorzenie udziałów w spółce z o.o. to jedna z możliwości, jakie mają wspólnicy, którzy chcą wprowadzić zmiany w swojej spółce. Może to dotyczyć obniżenia kapitału zakładowego, wykluczenia wspólnika lub po prostu likwidacji posiadanych udziałów. W tym artykule opiszemy rodzaje umorzenia udziałów oraz przedstawimy, jakie kroki należy podjąć, aby je przeprowadzić.
Spis treści
- Rodzaje umorzenia udziałów
- Wymagania ogólne
- Wynagrodzenie za umorzone udziały
- Umorzenie udziałów w spółce z o.o. a obniżenie kapitału zakładowego spółki
Rodzaje umorzenia udziałów
Wyróżniamy trzy rodzaje umorzenia udziałów:
- umorzenie dobrowolne – udział jest umarzany za zgodą wspólnika, którego dotyczy,
- umorzenie przymusowe – udział jest umarzany bez zgody wspólnika w przypadkach określonych w umowie spółki,
- umorzenie automatyczne – udział jest umarzany bez zgody wspólnika w razie wystąpienia konkretnego zdarzenia, opisanego w umowie spółki.
Wymagania ogólne
Istnieją wymogi ogólne umorzenia udziałów, mające zastosowanie do każdego rodzaju umorzenia:
- wpis spółki do KRS (nie można umorzyć udziałów spółki w organizacji);
- umowa spółki przewiduje możliwość umorzenia udziałów (nie można umorzyć udziałów bez odpowiednich zapisów umownych).
Choć nie wynika to wprost z przepisów przyjmuje się, że umorzenia udziałów nie można dokonać także w fazie likwidacji spółki.
Na czym polega dobrowolne umorzenie udziałów w spółce z o.o.?
Umorzenie dobrowolne następuje poprzez nabycie udziałów wspólnika przez spółkę. Spółka zawiera więc ze wspólnikiem umowę dotyczącą udziałów danego wspólnika (wszystkich lub określonej części).
Zawarcie takiej umowy powinno być poprzedzone:
- podjęciem uchwały przez zgromadzenie wspólników o umorzeniu udziałów
- osobnym oświadczeniem wspólnika z jego zgodą na umorzenie udziałów.
Na czym polega przymusowe umorzenie udziałów w spółce z o.o.?
Umorzenie przymusowe – jak sama nazwa wskazuje – następuje bez zgody wspólnika. O ile w przypadku umorzenia dobrowolnego wystarczy ogólny zapis w umowie spółki zezwalający na umarzanie udziałów, to w przypadku umorzenia przymusowego umowa spółki musi jasno określać przesłanki i tryb umorzenia. Innymi słowy, umowa spółki powinna przewidywać powody uzasadniające przymusowe umorzenie udziałów. Mogą to być zarówno powody dotyczące spółki (np. zdarzenia związane z sytuacją finansową spółki) jak i samego wspólnika (będące reakcją na niepożądane działanie wspólnika).
Jakie sytuacje uzasadniają przymusowe umorzenie udziałów w spółce z o.o.?
Bardzo często w umowach spółek wskazuje się poniższe sytuacje dotyczące wspólnika spółki, uzasadniające przymusowe umorzenie jego udziałów:
- naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa spółki przez wspólnika,
- wyrządzenie przez wspólnika szkody spółce,
- wady wkładu niepieniężnego wspólnika do spółki,
- opóźnienie wspólnika we wpłacie dopłat ustalonych osobną uchwałą wspólników,
- podjęcie przez wspólnika działalności konkurencyjnej wobec działalności spółki.
Przesłanki umorzenia przymusowego mogą zostać zawarte w umowie spółki jako otwarty katalog zdarzeń, nie mogą być jednak sformułowane w sposób ogólny. Wspólnicy podejmujący uchwałę o umorzeniu, nie powinni mieć wątpliwości, że dane zdarzenie miało miejsce.
Dopiero gdy wystąpi sytuacja opisana w umowie spółki możliwe jest przymusowe umorzenie udziałów wspólnika. Takie umorzenie również wymaga uchwały zgromadzenia wspólników. Uchwała powinna:
- wskazywać podstawę prawną umorzenia,
- wskazywać wysokość wynagrodzenia za umarzane udziały
- zawierać uzasadnienie (czyli podawać motywy stojące za decyzją o umorzeniu).
Na czym polega automatyczne umorzenie udziałów w spółce z o.o.?
Umorzenie automatyczne następuje w razie ziszczenia się określonego zdarzenia wskazanego w treści umowy spółki. Ma to być zdarzenie obiektywnie możliwe do stwierdzenia, wykluczające jakąkolwiek uznaniowość. Zapisy umowy muszą zatem precyzyjnie opisywać takie zdarzenie.
W przypadku umorzenia automatycznego, w razie wystąpienia zdarzenia uzasadniającego umorzenie, uchwałę podejmuje zarząd spółki.
Wynagrodzenie za umorzone udziały
Zasadą jest, że umorzenie udziałów (każde) następuje za wynagrodzeniem. Wynagrodzenie w przypadku umorzenia dobrowolnego określane jest w porozumieniu pomiędzy spółką a wspólnikiem, którego udziały są umarzane.
W przypadku umorzenia przymusowego lub automatycznego przepisy narzucają jednak minimalną wartość wynagrodzenia za umorzenie udziałów. Wynagrodzenie takie nie może być niższe od wartości aktywów netto przypadających na udział wspólnika, wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między wspólników.
Jedynie za zgodą wspólnika umorzenie udziału może nastąpić bez wynagrodzenia.
Umorzenie udziałów w spółce z o.o. a obniżenie kapitału zakładowego spółki
Umorzenie udziałów może skutkować obniżeniem kapitału zakładowego spółki – dochodzi bowiem do zmniejszenia ilości udziałów w spółce. W takiej sytuacji umorzenie udziałów wymaga przeprowadzenia tzw. postępowania konwokacyjnego, tj. ogłoszenia o obniżeniu kapitału zakładowego spółki oraz wezwania wierzycieli do wniesienia sprzeciwu wobec obniżenia w terminie 3 miesięcy od publikacji ogłoszenia. Umorzenie udziałów z obniżeniem kapitału zakładowego następuje dopiero po zakończeniu postępowania konwokacyjnego.
Jednakże, zamiast obniżenia kapitału, udziały mogą być umorzone z czystego zysku spółki – jeśli oczywiście sprawozdania finansowe spółki wykazują zysk. Wówczas nie jest konieczne obniżenie kapitału zakładowego, a efekt w postaci umorzenia udziałów następuje znacznie szybciej.
Jeśli zainteresował Cię powyższy wpis i chcesz wiedzieć więcej na poruszony w nim temat zapraszamy do współpracy z nami. Specjaliści z biura naszej kancelarii prawnej w Warszawie są do Twojej dyspozycji, skontaktuj się już dzisiaj i daj sobie pomóc. Jeśli interesuje Cię tematyka spółek zagranicznych i międzynarodowego doradztwa podatkowego zapraszamy na nasz dedykowany portal.
